Chứng chỉ an toàn vệ sinh lao động có bắt buộc không và khi nào phải học?

Để bảo vệ quyền lợi và sức khỏe của người lao động, pháp luật Việt Nam quy định rõ các nghĩa vụ về an toàn lao động. Việc sở hữu chứng chỉ an toàn vệ sinh lao động không chỉ giúp công nhân nắm vững kiến thức phòng ngừa rủi ro mà còn đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ quy định pháp luật. Vậy chứng chỉ này có bắt buộc không và khi nào người lao động cần tham gia khóa học? Cùng An Việt tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!

Chứng chỉ an toàn vệ sinh lao động là gì?

Chứng chỉ an toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) là giấy xác nhận người lao động đã hoàn thành khóa huấn luyện về an toàn vệ sinh lao động, nắm vững kiến thức và kỹ năng cần thiết để phòng ngừa rủi ro trong quá trình làm việc. Thuật ngữ “chứng chỉ” thường được sử dụng phổ biến nhưng theo quy định pháp luật Việt Nam, tên chính xác là “chứng nhận huấn luyện ATVSLĐ” cho các nhóm 1, 2, 5, 6 và “thẻ ATVSLĐ” cho nhóm 3.

Việc cấp chứng chỉ này dựa trên cơ sở pháp lý rõ ràng, gồm Bộ luật Lao động 2019, Nghị định 44/2016/NĐ-CP và Thông tư 13/2016/TT-BLĐTBXH. Phân chia theo 6 nhóm công nhân giúp khóa huấn luyện phù hợp với đặc thù công việc và mức độ rủi ro, đồng thời đảm bảo người lao động được trang bị đầy đủ kiến thức an toàn, đáp ứng yêu cầu pháp luật và thực tế sản xuất.

Chứng chỉ an toàn vệ sinh lao động có bắt buộc không?

Việc huấn luyện và cấp chứng chỉ ATVSLĐ bắt buộc đối với hầu hết các nhóm đối tượng làm việc tại Việt Nam, bao gồm cả lao động chính thức và thời vụ, doanh nghiệp trong nước hoặc có vốn đầu tư nước ngoài. Mục tiêu của quy định này là đảm bảo người lao động và cán bộ quản lý nắm vững kiến thức, kỹ năng phòng ngừa rủi ro, hạn chế tai nạn lao động và bảo vệ sức khỏe, tính mạng.

Các nhóm đối tượng bắt buộc huấn luyện và cấp chứng chỉ

Pháp luật chia người lao động thành 6 nhóm đối tượng theo Nghị định 44/2016/NĐ-CP:

Lưu ý: Nhóm 3 là nhóm duy nhất được cấp thẻ an toàn và bắt buộc phải mang theo khi làm việc, nhằm đảm bảo an toàn trong môi trường có rủi ro cao.

Hậu quả khi không có chứng chỉ hoặc thẻ an toàn

Việc không tuân thủ quy định huấn luyện ATVSLĐ sẽ dẫn đến các hình thức xử lý nghiêm ngặt theo pháp luật:

• Đối với người lao động nhóm 3: Nếu làm việc mà không có thẻ an toàn, sẽ bị phạt từ 3 - 5 triệu đồng/người.
• Đối với doanh nghiệp:Nếu không tổ chức huấn luyện hoặc để người lao động chưa có chứng chỉ/thẻ làm việc trong môi trường nguy hiểm, sẽ bị phạt từ 60 - 75 triệu đồng/lần; tái phạm có thể lên đến 150 triệu đồng.
• Trường hợp xảy ra tai nạn nghiêm trọng do công nhân chưa được huấn luyện, người sử dụng lao động có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 295 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017).

Việc này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ huấn luyện ATVSLĐ, vừa bảo vệ người lao động vừa đảm bảo doanh nghiệp thực hiện đúng pháp luật.

Thời điểm cần học chứng chỉ an toàn vệ sinh lao động

Việc xác định đúng thời điểm học chứng chỉ ATVSLĐ giúp người lao động và doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, đồng thời đảm bảo an toàn ngay từ đầu và trong suốt quá trình làm việc. Huấn luyện đúng lúc còn giúp cập nhật kiến thức và kỹ năng, giảm thiểu rủi ro trong môi trường lao động.

Thời điểm học bắt buộc

Người lao động phải tham gia huấn luyện trong các trường hợp sau:

• Trước khi bắt đầu công việc tại doanh nghiệp: Đảm bảo an toàn ngay từ những ngày đầu tiên.
• Khi chuyển đổi vị trí hoặc môi trường làm việc có rủi ro cao hơn: Cập nhật kiến thức, kỹ năng phù hợp với công việc mới.
• Tham gia tái huấn luyện khi có cập nhật quy định mới hoặc theo yêu cầu định kỳ của cơ quan quản lý và doanh nghiệp: Giữ cho kỹ năng và nhận thức luôn được nâng cao.

Huấn luyện định kỳ

Các nhóm công nhân làm việc trong môi trường rủi ro cao cần tái huấn luyện ít nhất 1 lần mỗi năm, trong khi các nhóm khác sẽ thực hiện theo quy định của doanh nghiệp và hướng dẫn của cơ quan quản lý. Việc định kỳ này giúp công nhân duy trì kỹ năng thực hành, nâng cao nhận thức về an toàn và vận dụng kiến thức vào công việc hằng ngày.

Ngoài ra, tái huấn luyện bổ sung cần được tổ chức ngay khi có quy định pháp luật mới, xảy ra tai nạn nghiêm trọng hoặc khi cơ quan quản lý nhà nước khuyến cáo. Điều này đảm bảo người lao động luôn được cập nhật kiến thức và kỹ năng cần thiết để phòng ngừa tai nạn một cách hiệu quả.

Lợi ích khi có chứng chỉ an toàn vệ sinh lao động

Sở hữu chứng chỉ ATVSLĐ không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn mang lại nhiều giá trị thiết thực cho cả cá nhân và doanh nghiệp. Việc đào tạo bài bản giúp công nhân nâng cao nhận thức, giảm rủi ro, đồng thời tạo nền tảng cho doanh nghiệp hoạt động an toàn và hiệu quả.

• Đối với cá nhân người lao động:Việc nắm vững kiến thức và kỹ năng an toàn lao động không chỉ giúp bảo vệ bản thân, hạn chế nguy cơ tai nạn trong quá trình làm việc mà còn đảm bảo tuân thủ pháp luật và tiêu chuẩn nội bộ, từ đó mở rộng cơ hội nghề nghiệp. Đồng thời, kiến thức này giúp người lao động tự tin hơn khi vận hành máy móc, thiết bị nguy hiểm hoặc làm việc trong môi trường rủi ro cao, nâng cao hiệu quả và an toàn công việc.
• Đối với doanh nghiệp: Việc triển khai huấn luyện an toàn lao động giúp tuân thủ pháp luật, hạn chế rủi ro pháp lý và các hình thức xử phạt. Đồng thời, giảm thiểu tai nạn, tổn thất về nhân lực và chi phí bồi thường, nâng cao năng suất. Điều này cũng góp phần xây dựng văn hóa an toàn, nâng cao uy tín công ty và thu hút lao động chất lượng, tạo môi trường làm việc chuyên nghiệp, bền vững.

Lời kết

Việc trang bị chứng chỉ an toàn vệ sinh lao động không chỉ đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn là nền tảng quan trọng để xây dựng môi trường làm việc an toàn và bền vững. Khi người lao động được huấn luyện đúng chuẩn, doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro, tăng hiệu quả vận hành và củng cố uy tín. Vì vậy, bên cạnh nỗ lực của doanh nghiệp, mỗi cá nhân cần chủ động tham gia đào tạo đúng thời điểm để bảo vệ bản thân, đồng nghiệp và mở rộng cơ hội nghề nghiệp trong tương lai.